عوامل مؤثر در جوانه زنی بذر 

خیساندن بذر در آب به منظور سرعت بخشیدن به جوانه زنی بذر هنوز رایج است.روش قدیمی قرار دادن مستقیم بذر در آب (بیش از 8ساعت ) به علت نبود اکسیژن ممکن است موجب خسارت شود.توصیه میشود بذرها را به مدت یک تا چند روز در دمای اتاق ودرداخل آبی که هوای کافی وارد آن می شود،بخیسانند ویک تادوهفته در دمای یک درجه سانتیگراد نگهداری کنند.
پس ازآن آن ها را درهوای اتاق وادار به جوانه زدن کرده وبذر پاشی کنند.
خیساندن بذرهای مثل پیاز،کرفس،تره فرنگی ، جعفری ریشه ای هویج واسفناج قبل از بذرپاشی در کشت های گلخانه ای به ویژه در زمستان باعث تسریع رشد می شود.در این روش حتی درصد سبز شدن  در واحد سطح نیز افزایش می یابد.بذرهای خیس شده پس ا ز بذر پاشی میتوانند یک دوره کوتاه مدت خشکی را تاقبل از ظاهرشدن ریشه های اولیه به خوبی تحمل کنند ولی بر عکس بذرهای خیس شده درشت تر مثل لوبیا  ونخودفرنگی درمقابل خشکی حساسند.متورم شدن بذر در مجاورت رطوبت کم (حدود نقطه پژمردگی) نیز میسر است.جوانه زنی هنگامی صورت می گیرد که بذردارای 26 تا 60 درصد آب باشد.خطر پوسیدگی  وتوقف جوانه زنی در خاکهای بسیارمرطوب به سبب کمبود اکسیژن وجود دارد.
جوانه زنی بذرها در خاکهای خشک با تماس ذرات خاک( فشاردادن با غلطک) تسریع می شود.جوانه زنی بذرسبزیها نسبت به میزان رطوبت موجوددر بستر کاشت به طور متفاوت عکس العمل نشان می دهد.مثلا ً هویج، کرفس ، کاهو، پیاز، چغندر لبویی نسبت به خشکی خاک بسیار حساسند در صورتی که انواع کلم ها،ترب،تربچه وشلغم عکس العمل نشان نمی دهند.سبزی ها را می توان بر اساس نیاز آبی در 5 گروه زیر قرار داد:

گروه 1 :زمینی که رطوبت ان درحد درصدنقطه پژمردگی باشد.مانند:
کلم پیچ، کدوتنبل ، بروکلی ، ترب ، کلم تکمه ، ذرت شیرین ،کلم گل ، کدوتنبل  ، کلم قمری کدو خورشتی شلغم و هندوانه

 
گروه 2:زمینی که رطوبت آن حداقل 25درصد  بالای درصد نقطه پژمردگی باشد مانند:
لوبیا ،فلفل سبز ، هویج، اسفناج ،خیار ، گوجه فرنگی ،تره فرنگی وپیاز

گروه 3:زمینی که رطوبت آن حداقل 35 درصد بالای درصد نقطه پژمردگی باشد مانن لوبیا لیما ،نخود فرنگی

گروه 4:زمینی که رطوبت آن 50 درصد بالای درصد نقطه پژمردگی باشد مانند:
چغدر لبویی ،آندیو ،کلم چینی وکاهو

گروه 5: زمینی که رطوبت آن نزدیک به ظرفیت مزرعه باشد مانند:کرفس

دما نیر برای جوانه زنی بذر از اهمیت ویژه ای بر خوردار است.بعضی از بذرها مثل پیاز در دمای صفر درجه نیز جوانه می زنند ولی رشد آن بسیار بطئی خواهد بود.جوانه زنی بذر با کم شدن دما کم خواهد شد این عمل همچنان ادامه یافته وتایک دمای معین به حداقل می رسد،ولی بذرها جوانه زنی را انجام می دهند. حداقل دمابرای بذرهایی که سرما را تحمل می کنند،بین صفر تا 5 درجه سانتیگراد است و برای بذرهای فصل گرم بین 8 تا 12 وحداکثر دمای فیزیولوژیکی بین 25 تا 40 درجه است.افزایش دما در شرایط دمای نسبی پایین تاثیری شدید وبا افزایش دما در شرایط دمای نسبی بالا تاثیر ضعیف تری را روی جوانه زنی به همراه دارد.محدوده حرارتی برای قوه نامیه مناسب ،به مراتب محدودتر است.برای سبزیهای فصل خنک بین 5 تا 13 و22 تا 25 و برای سبزیهای فصل گرم بین 13 تا 19 و25 درجه سانتیگراد است.چنانجه بذری تحت شرایط مناسب آب ، دما و اکسیژن قرار گیرد جوانه خواهد زد برای بعضی از سبزی ها مثل کرفس عامل نور نیز مهم ست.

یکی ازعمده مشکلات جوانه زنی کاشت بذرخیار در منطقه شمالی کشور فراهم نبودن دمای خاک در اوایل بهار است که کشت این گیاهان را به تا خیرمی اندازد.بدین ترتیب در اواسط و اواخر رشد رویشی ، گیاهان تحت شرایط دما و رطوبت بالا در ماه های تیر ومرداد مواجه با بیماریهای قارچی ازجمله سفیدک و بیماری لکه زاویه ای می شوند.در یک بررسی که با خیساندن بذر خیار در 4 محلول (آب مقطر ،NaCl، K2HPO4 و KNO3 در دودمای 15 و25 درجه سانتیگراد در آزمایشگاه باغبانی  دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان  درسال 1388انجام گرفت نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی دردمای 15 درجه سانتیگراد ازمحلولKNO3 ،5% وK2HPO4،1% بدست آمد.همچنین بیشترین وزن تردانهالها وحجم ریشه نیز مربوط به این تیمارها بوده است.

واحد فنی - پژوهشی پیشگامان صنعت وبذر