لوبیا سبز (.Phaseolus vulgaris L)

اصل و قدمت ومشخصات گیاهشناسی:

منشإ این گیاه از آمریکای مرکزی و جنوبی است .بعضی از دانشمندان نوع خودروی آن را (زیر گونهssp .Aborigineus ) قدیمی ترین نوع لوبیا می دانند  که از آمریکای جنوبی به آمریکای مرکزی راه یافت .امروزه لوبیا در کلیه مناطق گرمسیر و معتدل کشت می شود .دو واریته از آن وجود دارد :لوبیای پابلند(Var.Vulgaris ) لوبیای پا کوتاه  (Var.nanus)که نوع اخیر آن از نظر اقتصادی  و سطح زیر کشت دارای اهمیت بیشتری است .سیستم ریشه  ی عموما در بسیاری از ارقام لوبیا سبز طویل و عمیق نیست .ریشه های جانبی کم عمق و کوتاه می باشند ،ریشه اصلی معمولا کوتاه بوده ولی در خاک های نرم و عمیق می تواند تا عمق یک متری گسترش یابد.
لپه های لوبیا بر خلاف نخود فرنگی و باقلا از هیپو کوتیل (قسمت بین ابتدای ریشه لپه ها )دربیرون از خاک تشکیل می شوند .(epigeae) و پس از اینکه مواد غذایی خود را از دست دادند از بین می روند .قسمت بین لپه ها تا اولین برگ های لوبیا (اولین میان گره)را اصطلاحا اپیکوتیل (epicotyle)می گویند.

ارزش غذایی و اهمیت اقتصادی:
لوبیا رابه صورت سبز  ویا خشک تهیه می نمایند .نوع سبز آن را ممکن است به صورت تازه یا کنسرو شده مصرف نمایند. از نظر موادغذایی و ویتامین ها شبیه نخودفرنگی است.
لوبیای خشک مملو از پروتئین است (20 تا 30 درصد)ویتامین B(تیامین وریبوفلاوین )،ویتامین E، فسفر و آهن است.
باید توجه داشت که لوبیا را به صورت خام نباید مورد مصرف قرار داد.زیرا به علت داشتن ماده سمی فاسین (phasein) می تواند  اختلالاتی در دستگاه گوارش و سایر اعضای بدن ایجاد کند .این ماده سمی در اثر پخته شدن لوبیا و نیز در اثر تخمیر اسید های میوه از بین می رود.

 شرایط آب و هوایی :
لوبیا گیاهی است که می تواند در همه جا کشت شود ولی در زمین های بیش از حد شنی یا رسی و در آب وهوای خیلی گرم رشد نمی کند .PH  خاک نباید زیاد باشد لوبیا محصول فصل گرم است  و برای رشد ونمو دمای بین 18 تا 25 درجه سانتیگراد نیازدارد .لوبیا در مقابل سرما حساس بوده  ودر دمای پایین تر از 4 درجه سانتیگراد اختلالات متابولیسمی پدید می آید.یخبندان نیز می تواند در کوتاه مدت گیاه را به کلی نابود کند .مناسب ترین دما برای رشد این گیاه بین 18 تا 25 درجه سانتیگراد است .
حداقل دما برای جوانه زنی لوبیا بین 6 تا 8 و برای رشد ونمو 9 تا 10 درجه سانتیگراد ذکر شده است. دمای پایین پس از جوانه زنی نه تنها باعث توقف لحظه ای رشد می شود ،بلکه می تواند توقف کامل رشد گیاه رانیز باعث شود .
آزمایش های متعدد ثابت کردند که در لوبیای معمولی عمل جذب آب از زمین در دمای پایین تر از 2 درجه سانتیگراد صورت نمی گیرد.
کود:مقدار کود شیمیایی برای لوبیای پاکوتاه با توجه به مقدار مواد غذایی زمین معمولاً حدود 40 کیلوگرم ازت ،60 کیلوگرم فسفات و 120 کیلوگرم کودهای پتاسه در هر هکتار است.
برای لوبیای پابلند مقدار کود ازته بیشتر بوده (حدود 80 کیلوگرم ونیز 80 کیلوگرم کود فسفاته  وحدود 160 کیلوگرم کود پتاسه  بسته به نوع زمین  ومواد موجود درآن در هر هکتار در نظر میگیرند.مضافاً باید توجه داشت که زمین مورد نظر بایستی از نظر منیزیم نیز غنی باشد.
خاک:خاک های کمی اسیدی  برای این گیاه بهتر است  ومناسب ترین PH  برای این گیاه 6 تا 6/5 است،لوبیا سبز به نمک حساس است  و کاشت دانه نباید نزدیک زمان کود دهی زمین باشد.

بذر و نشاء:
قبل از کاشت زمین را با دیسک کاملا نرم کرده و پس از آن در صورت لزوم با کولتیواتور کلوخه های حاصل از دیسک را خردتر می کنند به طوری که زمین مورد کاشت کاملا پوک و نرم گردد.باید توجه داشت که بذر را قبلا با مواد شیمیایی ضد عفونی کرده  ویا اینکه از بذر های ضد عفونی شده  استفاده کنند .
برای جوانه زدن لوبیا نیاز به دمای بیش از 15 درجه سانتیگراد است .لوبیای معمولی را در نواحی گیلان از اواسط مرداد ماه می کارند . فاصله ی ردیف ها 40 تا 50 سانتیمتر  و فاصله بذر ها 6 تا 8 سانتی متر است. عمق کاشت 5 سانتیمتر  و مقدار بذر برای یک هکتار حدود 70 تا 120 کیلوگرم است . برای کاشت لوبیای پابلند قیم ها را در هر دوطرف به فاصله ی 60 سانتی متر از همدیگر طوری قرار می دهند  که بستری به عرض یک متر (اگر مکانیزه باشد باتوجه به عرض تراکتور =5/1 متر) به وجود آید. اگر کاشت در سطوح کوچک باشد فاصله ردیف ها را 90 سانتیمتر و فاصله بوته ها را 50 سانتیمتر در نظر میگیرند .قیم ها را از چوب  ویا میله  های آهنی یا فولادی انتخاب میکنند که ارتفاع آن 5/1 تا5/2 متر است.برای قیم زدن می توان آنها را با سیم معمولی از بالا به یکدیگر متصل کرد .عمق کاشت لوبیای پابلند 5 سانتیمتر و مقدار بذر با توجه به مشخصات آن حدود 80 تا 100 کیلوگرم در یک هکتار است.

مراقبت های زراعی  و برداشت :
بلافاصله پس از پاشیدن بذر مبارزه شیمیایی برای از بین بردن علف های هرز  آغاز می شود .باید توجه داشت که هنگام سمپاشی زمین قدری مرطوب باشد .به طور کلی در زراعت لوبیای معمولی  یک بار وجین  و یک بار هم سله شکنی انجام می دهند .در صورتی که در زراعت لوبیای پابلند حداقل به 2 تا 3 بار وجین نیاز است . در آب وهوای نسبتاً خنک باید برای آبیاری اقدامات لازم صورت گیرد.همچنین باید دانست  که لوبیای پابلند را در اوایل دوره رشد گاهی اوقات  با دست روی قیم  می پیچانند (بر عکس عقربه ساعت) .تا کاملا بتواند  روی آن استوار باشد .آفات و بیماری های لوبیا را می توان با اقداماتی از قبیل تناوب استفاده از بذر مرغوب کاشت انواع مقاوم و ضد عفونی نمودن بذر جلوگیری کرد .بیماری لکه سیاه لوبیا را می توان طبق دستور العمل فوق از بین برد .شته لوبیا را باید توسط سمپاشی با سموم گیاهی از بین برد .برداشت لوبیای سبز معمولا با دست انجام می گیرد.

یک کارگر ماهر می تواند در هر ساعت مقدار 8 کیلو لوبیای پا کوتاه  و11 کیلو لوبیای پابلند برداشت کند .
به طور کلی انواع پاکوتاه  در 2 تا 3 مرحله و لوبیای پابلند را 5 تا 6 مرحله برداشت می کنند.مقدار محصول برای انواع پاکوتاه  حدود 8 تا 13 تن  وبرای لوبیای پا بلند 20 تا 28 تن در هکتار است .
غلاف لوبیا سبز سرعت تنفسی بالایی  دارد  و باید در دمای حدود 5 درجه سانتیگراد ور طوبت نسبی 95 درصد نگهداری شود.نگهداری در دمای 3- درجه بیشتر از چند روز امکان پذیر نیست  زیرا سرما موجب خسارت گیاه می شود ،اگر غلاف ها در دمای 5 تا 10 درجه و رطوبت نسبی 95 درصد نگهداری شوند  2 الی 3 هفته باقی می مانند.

شرکت پیشگامان صنعت  وبذر لوبیا سبز Sunray  از شرکت H.E.D  آمریکا را ارائه می دهد.